MENU
Trafostacja Sztuki w Szczecinie ul. Świętego Ducha 4 Wto-Czw & Nie / Tue-Thu & Sun 11:00-19:00 Pt-Sob / Fri-Sat 11:00-21:00
Logo TRAFO

TRAFO POZA TRAFO
NATALIA ROMIK
KRYJÓWKI. ARCHITEKTURA PRZETRWANIA

Wystawa w Jüdisches Museum we Frankfurcie nad Menem.

kuratorzy: Stanisław Ruksza, Kuba Szreder

współpraca naukowa: Aleksandra Janus

koordynatorka wystawy ze strony Jüdisches Museum Frankfurt: Katja Janitschek (zespół kuratorski muzeum)

 

DATY

czw 04 sie 2022
19:00
otwarcie

Natalia Romik Kryjówki. Architektura przetrwania

pią 05 sie 2022 —
nie 06 lis 2022
wystawa

Natalia Romik Kryjówki. Architektura przetrwania

czw 29 lut 2024
19:00
otwarcie / Jüdisches Museum Frankfurt
pią 01 mar 2024 —
nie 01 wrz 2024
wystawa / Jüdisches Museum Frankfurt

Zobacz też

W 2022 roku wystawę Natalii Romik można było zobaczyć w TRAFO Trafostacji Sztuki w Szczecinie oraz Zachęcie — Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie. Ekspozycja cieszyła się wówczas ogromną frekwencją. Otrzymała Nagrodę Architektoniczną Prezydenta Warszawy i została okrzyknięta Wydarzeniem Architektonicznym 2022 roku. Za swoje badania nad kryjówkami, budowanymi i użytkowanymi przez Żydów podczas Holokaustu, Natalia Romik została uhonorowana jedną z najważniejszych nagród historycznych na świecie – Dan David Prize, przyznawaną przez Fundację Dana Davida i Uniwersytet w Tel Awiwie za przełomowe osiągnięcia w dziedzinie nauki, technologii, kultury i działalności społecznej.

Wystawa jest artystycznym hołdem dla architektury przetrwania, kryjówek budowanych i użytkowanych przez Żydów podczas Holokaustu. Wykorzystywali oni dziuple drzew, szafy, miejskie kanały, jaskinie czy puste groby, żeby stworzyć w nich tymczasowe schronienie. Na wystawie w Jüdisches Museum we Frankfurcie nad Menem prezentowane są lustrzane odlewy dziewięciu kryjówek z terenów Polski i dzisiejszej Ukrainy. Formom rzeźbiarskim towarzyszy wystawa prezentująca efekty interdyscyplinarnych badań przeprowadzonych przez Natalię Romik i Aleksandrę Janus wraz z zespołem antropolożek, historyczek, archeologów i miejskich odkrywców.

Artystycznie modyfikując modele kryjówek, które z definicji muszą pozostać niewidoczne dla niepowołanego oka, Romik podejmuje grę z widzialnością jako istotną właściwością ich architektonicznej formy. Tragiczna historia Zagłady jest punktem wyjścia do uniwersalnej refleksji na temat metod przetrwania w sytuacji egzystencjalnego zagrożenia, ich cielesnego, społecznego i architektonicznego wymiaru. Instalacja stanowi wyraz hołdu dla codziennego trudu ukrywanych i ukrywających, ich kreatywności, solidarności, woli życia, często pomijanych w tradycji upamiętnień heroicznych, które fetują głównie bohaterów i przywódców. Problematyzuje również temat upamiętniania niewidzialnej architektury, która pomimo swojej niewidoczności, jest istotnym świadectwem historycznym. Jednocześnie modele kryjówek konotują miejsce ludzkiego odosobnienia. Mogą być też odczytywane w szerszej perspektywie egzystencjalnej, np. tragedii uchodźców i dawania im schronienia w trakcie migracji czy prześladowań w krajach zagrożonych konfliktami militarnymi.

Wystawa podejmuje refleksję nad fundamentalnymi problemami architektury i współżycia społecznego, takimi jak relacja między formą i funkcją czy projektowaniem i użytkowaniem przestrzeni. Kryjówki często tworzone były ad hoc, z potrzeby chwili, w miejscach do tego pierwotnie nieprzystosowanych. Są świadectwem architektonicznej kreatywności użytkowników, którzy musieli zabezpieczyć sobie podstawowe potrzeby związane z podtrzymywaniem życia — czasem przez wiele lat — z wykorzystaniem minimalnych środków, bez możliwości radykalnej zmiany dostępnej przestrzeni. Strychy, piwnice, jaskinie, drzewa czy nawet groby zyskiwały zupełnie nową funkcję, której warunkiem było utrzymanie pozoru ich dotychczasowej formy — aby zapewnić skuteczną ochronę, strych musiał wyglądać jak zwykły strych, a drzewo jak zwykłe drzewo. 

Wystawa jest zarazem podsumowaniem procesu badawczego przeprowadzonego z wykorzystaniem interdyscyplinarnego repozytorium, na które składają się techniki architektoniczne i artystyczne, badania archiwalne czy metody nauk społecznych. Projekt wpisuje się w szerszy trend refleksji nad poznawczym potencjałem architektury i sztuki, wykorzystując ją do podjęcia namysłu nad wspólnotą zawiązywaną w sytuacji zagrożenia — czy to o charakterze politycznym, ekonomicznym czy klimatycznym.

Wystawie we Frankfurcie towarzyszy książka w językach niemieckim i angielskim, opublikowana przez wydawnictwo Hatje Cantz.