ARTIST IN RESIDENCE
W listopadzie 2013 r. TRAFO Trafostacja Sztuki w Szczecinie inauguruje program rezydencji artystycznej realizowany we współpracy z MOMENTUM Berlin. W ramach wymiany pomiędzy instytucjami TRAFO gości niemieckiego rzeźbiarza Andreasa Blanka oraz holenderskiego malarza Jarika Jongmana.
Andreas Blank
Andreas Blank urodził się w Ansbach w 1976 r. Uczęszczał do Państwowej Akademii Sztuki w Karlsruhe (Staatliche Akademie der Bildenden Künste), gdzie uzyskał tytuł magistra pod kierunkiem prof. Klingelhöllera. Stypendysta Studienstiftung des Deutschen Volkes, magister sztuk pięknych w Royal College of Art w Londynie, finalista nagrody New Sensations Award telewizji Channel 4 oraz Saatchi Gallery w 2009 r. Blank mieszka i pracuje w Berlinie. Jego rzeźby na pierwszy rzut oka wyglądają jak zwykłe przedmioty, jednak po bliższej inspekcji widz odkrywa, że te precyzyjnie zaaranżowane dzieła – żarówki, pudełka czy plastikowe torby – są wykonane z marmuru, alabastru czy piaskowca. Rzeźby Andreasa Blanka łączą w sobie abstrakcyjne wyobrażenie z rzeczywistym przedmiotem, koncepcję artystyczną z techniką. Artysta wykorzystuje w pracy kamienie z całego świata, rzeźbi w nich z pieczołowitą rozwagą i tworzy świadomie stylizowane lub złudnie realistyczne przedmioty codziennego użytku. W swoich precyzyjnych instalacjach, nadaje pozornie ulotnym obiektom status monumentalnej trwałości. Marmur, alabaster czy porfir, materiały historycznie wykorzystywane do utrwalania dzieł o charakterze religijnym lub politycznym, nabierają charakteru prozaiczności i fragmentaryczności. Geograficzna i kulturowa tożsamość kamienia oraz jego upamiętniająca funkcja w rzeźbie odnosi się do wartości każdego obiektu. Blank podważa oczywistość i przenosi tradycyjne ideały i wartości na współczesne przedmioty codziennego użytku. W ramach programu Artist-in-Residence Blank zaprezentuje selekcję swoich prac i stworzy nową rzeźbę stanowiącą kontynuację dotychczasowej twórczości artysty.
Jarik Jongman
Punkt wyjścia w pracy artysty stanowią zarówno jego własne zdjęcia jak i anonimowe fotografie wyszperane na pchlich targach, książki, magazyny i internet. Były asystent Anselma Kiefera, Jarik Jongman urodził się w Holandii, studiował w Arnhem i prezentował swoje prace na licznych wystawach w Londynie, Berlinie, Szwajcarii, Amsterdamie oraz w ramach wydarzeń towarzyszących 53. (2009) i 54. Biennale Sztuki w Wenecji. Mieszka i pracuje w Amsterdamie. Jongman namaluje kolejne obrazy z cyklu portretów ikonicznych postaci współczesnego świata sztuki. Projekt, pierwotnie opracowany z okazji wystawy ABOUT FACE w MOMENTUM w 2012 roku, łączy w sobie elementy tradycyjnego malarstwa olejnego z interaktywnym performance. Artysta maluje portrety najbogatszych i najbardziej wpływowych graczy współczesnego świata sztuki, a następnie zachęca publiczność do łamania wszelkiego tabu w relacji pomiędzy dziełem sztuki a jego odbiorcami. Uzbrajając publiczność w narzędzia, dzięki którym może ona pozostawić ślad na obrazach, artysta zachęca do najczystszej formy ikonoklazmu w kontekście „świętej” przestrzeni muzeum. W rezultacie powstaje seria „okaleczonych” obrazów przypominających zniszczone murale czy pomniki obalonych dyktatorów. W ramach projektu, jak dotąd realizowanego w Berlinie, Jerozolimie i Londynie, za każdym razem powstawały portrety osób specyficznych dla danej lokalizacji. W TRAFO Jongman zaprezentuje wyniki swoich poprzednich projektów oraz namaluje portrety pięciu ikonicznych postaci polskiej sceny artystycznej. Osoby te zostały wyłonione w wyniku „open call”. W ten sposób lokalna publiczność została włączona w proces produkcji dzieła sztuki na etapie wyboru jego tematu. Publiczność będzie mogła po raz kolejny wziąć udział w procesie twórczym poprzez odciśnięcie własnego piętna na ukończonej pracy.
Galeria MOMENTUM, zlokalizowana w dzielnicy Kunstquartier Bethanien, mieści się w budynku Kunstlerhaus Bethanien, w którym w przeszłości realizowano najbardziej wyjątkowe międzynarodowe programy rezydencjalne w Berlinie. Oryginalnie budynek był siedzibą szpitala zbudowanego w połowie XIX w. W 1973 r. został przeznaczony na działalność artystyczną, a w jego ścianach stworzono przestrzeń wystawową, projektową oraz pracownie dla artystów.
MOMENTUM, Berlin
SANATORIUM to efekt rezydencji opartej na procesie zorganizowanej przez MOMENTUM w Kunstquartier Bethanien – byłym szpitalu prowadzonym przez kościół od 1845 roku, który obecnie działa jako centrum sztuki.Natalia Szostak mieszkając w przestrzeni galerii pracowała przez miesiąc wspólnie z Aurelią Nowak nad koncepcją wystawy. W efekcie udało im się zbudować ekspozycję z licznych istniejących już prac wraz z nowymi, powstałymi podczas rezydencji. Natalia Szostak w swoich pracach korzysta z różnego typu ikonografii, począwszy od sakralnej, przez portretową, po przyrodniczą, opiera swoją twórczość na prywatnych mitologiach, trudnych doświadczeniach. Pracuje z pamięcią, przekłada wspomnienia i emocje na obrazy, przepracowuje je. Wystawa SANATORIUM łączy osobistą perspektywę artystki z niezwykle tajemniczą historią Kunstquartier Bethanien.
Natalia Szostak
Urodzona w 1980 r. w Szczecinie. Po maturze mieszkała w Paryżu, San Francisco i Nowym Jorku. Aktualnie mieszka i pracuje w Szczecinie. Jest artystką wizualną posługującą się tradycyjnymi i nowymi technikami wyrazu. Pozazmysłowy wymiar sztuki i siła jej oddziaływania na relacje z drugim człowiekiem to główne obszary poszukiwań artystki. Absolwentka malarstwa na San Francisco State University w Kaliforni oraz grafiki na Akademii Sztuki w Szczecinie. Laureatka nagrody dla wyróżniających się młodych artystów w międzynarodowym konkursie organizowanym przez X-Power Gallery w Los Angeles w 2009 r. Dwukrotna stypendystka Prezydenta Miasta Szczecina. Założycielka niezależnego projektu Platerøwka, którego głównym założeniem jest popularyzacja sztuki poza tradycyjnymi strukturami galeryjno-muzealnymi. Jej prace prezentowane były w Polsce, Czechach, Niemczech, Belgii, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Izraelu i na Litwie.
Aurelia Nowak
Urodzona w 1987 r. Organizatorka wydarzeń artystycznych i niezależna kuratorka wystaw. Mieszka w Poznaniu i Berlinie. Jej publikacje ukazują się w Magazynie Sztuki i Magazynie Szum. Publikuje także w Gazecie Wyborczej oraz innych magazynach związanych ze sztuką, takich jak Exit, E-splot czy Przegląd Artystyczny. W latach 2009-2010 pracowała w zespole kuratorskim galerii Przychodnia w Poznaniu. W 2012 r. otrzymała stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz była laureatką nagrody za osiągnięcia przyznawanej przez Ministra. Otrzymała także stypendium Prezydenta Miasta Poznania. Aurelia Nowak jest obecnie uczestniczką programu dla galerzystów prowadzonego przez De Appel Arts Centre w Amsterdamie. Jako kurator-rezydent w MOMENTUM, Aurelia Nowak będzie odpowiedzialna za opracowanie ram koncepcyjnych programu rezydencjalnego oraz obejmie opieką kuratorską wystawę w MOMENTUM prezentującą prace powstałe podczas realizacji projektu. Zajmie się również organizacją towarzyszących spotkań, warsztatów oraz wydarzeń publicznych z udziałem czwórki artystów. Dzięki wkładowi Nowak, rezydencja będzie pełnić funkcję aktywnej platformy wymiany pomiędzy dwoma instytucjami, zapewniając artystom i publiczności możliwość zaangażowania się w proces produkcji artystycznej i zachęcając ich do przemyśleń na temat procesu tworzenia i roli instytucji, które go wspierają.
Programy rezydencji artystycznych dają publiczności możliwość obserwacji procesu twórczego i ujawniają mechanizm produkcji artystycznej. W ten sposób przyczyniają się do demistyfikacji dzieła sztuki i dają możliwość wglądu w proces jego tworzenia – od koncepcji, poprzez poszczególne etapy produkcji, do efektu końcowego. Rezydencje artystyczne są wcieleniem tego, co John Baldessari określał mianem „Post-Studio Art”. Zachęcał on swoich studentów, aby nie ograniczali się do „malowania obrazów przy sztalugach czy dłubania w kamieniu” i apelował o spojrzenie na produkcję dzieła sztuki w szerszym kontekście, tym samym namawiając ich do zakwestionowania tradycyjnych sposobów produkcji, dystrybucji i odbioru prac. Podążając śladami artystów tak różnorodnych jak Murakami Saburo z Grupy Gutai czy Theaster Gates prezentowany podczas Documenta 13, rezydencja w MOMENTUM świadczy o tym, że proces twórczy jest równie ważny co skończone dzieło – tym samym proces zostaje podniesiony do rangi dzieła sztuki samego w sobie.
Program wymiany artystycznej realizowany we współpracy TRAFO i MOMENTUM ukazuje przestrzeń galeryjno-muzealną w nowym w kontekście rezydencji artystycznej. Tym samym dochodzi do zatarcia granic i obalenia zasad, jakimi kierują się światowe instytucje artystyczne. Role artysty, galerii oraz zwiedzającego zostają zweryfikowane, każda ze stron przejmuje funkcje tradycyjnie pełnione przez innych uczestników procesu. Artysta przywdziewa szatę właściciela galerii i przewodnika, opowiadając zwiedzającym o powstającym dziele sztuki i zapraszając ich do dyskusji. W ten sposób jest zmuszony spojrzeć na swoją pracę z perspektywy osoby z zewnątrz. Widz zostaje zaproszony do współpracy i wnosi swój wkład poprzez udział w dyskusji o powstającym dziele i wyrażenie swojej opinii. Być może wywiera tym samym wpływ na ostateczny kształt dzieła. Ukończona praca, słowami Josepha Beuysa, staje się „rzeźbą społeczną”, łączącą w sobie odbicie działań odbiorcy i intencje artysty. Galerzysta jest zmuszony do rezygnacji ze ścisłego kontrolowania przestrzeni wystawowej. W typowej białej przestrzeni wystawowej, tzw. „white cube”, kontrolowanie aranżacji wystawy jest sprawą kluczową – dzieło sztuki jest tradycyjnie umieszczane w pozornie neutralnym punkcie centralnym. Galeria oddana na potrzeby rezydencji twórczej pozostaje przestrzenią publiczną i nadal jest dostępna dla zwiedzających w określonych godzinach otwarcia. Traci jednak neutralny charakter i staje się środowiskiem stworzonym przez artystę. Poprzez udział w programie rezydencjalnym artysta bada granice tradycyjnie wyznaczone przez podział na przestrzeń studyjną i wystawową. Tym samym ma on możliwość tworzenia i wystawiania swoich prac w nowatorskich warunkach. Publiczność śledzi proces twórczy i zostaje zaproszona do udziału w decydowaniu o ostatecznym kształcie dzieła. Popularny mit, że dzieła sztuki powstają w określonych warunkach studyjnych, różnych od miejsca ich konsumpcji, zostaje obalony.
Realizacja programu Artist-in-Residence jest możliwa dzięki Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.
PROGRAM
MOMENTUM Berlin l Otwarte studio
16-17 listopada 2013
13:00-19:00
MOMENTUM Berlin
20 listopada 2013
13:00-19:00 l Otwarte studio
MOMENTUM Berlin
24 listopada 2013
13:00-16:00 l Otwarte studio
17:00-22:00 l Polski wieczór filmowy (pokaz filmów wybranych przez artystów biorących udział w projekcie)
MOMENTUM Berlin
30 listopada 2013
Wernisaż wystawy Sanatorium
17:00 – konferencja prasowa
19:00 – wernisaż
Instytut Kultury Polskiej w Berlinie
5 grudnia 2013
19:00 l Panel dyskusyjny z udziałem czwórki artystów biorących udział w projekcie
MOMENTUM Berlin
8 grudnia 2013
13:00-16:00 l Otwarte studio
TRAFO Szczecin
15 grudnia 2013
THRESHOLDS I TRAFO
17:00 l konferencja prasowa
18:00 l wprowadzenie kuratorskie z udziałem Rachel Rits-Volloch, Very Baksa-Soos, Constanze Kleiner, Davida Elliotta oraz Davida Szaudera
19:00 l wernisaż
19:15 l performance z okazji wernisażu – Szilvia Lednitzky (Lower Order Ethics)
20:00 l performance Jarika Jongmana (de) facing REVOLT
MOMENTUM Berlin
6 stycznia 2016
19:00 l Kunst Salon (wstęp na zaproszenia)
TRAFO Szczecin
24 stycznia 2014
THRESHOLDS I TRAFO
19:00 l Finisaż