Nowe Porozumienie minimalnych honorariów dla osób artystycznych opracowane przez OFSW

Nowe Porozumienie w/s minimalnych wynagrodzeń dla osób artystycznych

23 maja 2025 roku podpisane zostało Nowe Porozumienie w/s minimalnych honorariów dla osób artystycznych. To dokument, w którym minimalna wysokość wynagrodzenia za wystawę jest zależna od obowiązującej w danym roku płacy minimalnej. To również istotny krok w stronę godnych wynagrodzeń dla artystek i artystów w Polsce.

Nowe Porozumienie zostało opracowane przez Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej, a jako pierwsze podpisały dokument trzy instytucje – TRAFO Trafostacja Sztuki w Szczecinie, BWA Wrocław, Muzeum Sztuki Nowoczesnej Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki w Warszawie planuje podpisanie dokumentu w najbliższych dniach. Uroczyste złożenie podpisów pod porozumieniem, które wprowadza nowe standardy w wynagrodzeniach dla artystek i artystów odbyło się w szczecińskim TRAFO, w obecności Ministry Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Hanny Wróblewskiej oraz Zastępcy Prezydenta Miasta Szczecin, Marcina Biskupskiego.

Co nowego w Nowym Porozumieniu?

Od podpisania pierwszego Porozumienia z inicjatywy OFSW minęło ponad 10 lat – ustalone wówczas kwoty wynagrodzeń przyczyniły się do stopniowej zmiany podejścia do wynagrodzenia za pracę twórczą w polskich instytucjach. Wypłacanie honorariów za udział w wystawach stało się standardem. Jednak zaproponowane w 2014 roku stawki minimalnych honorariów dziś już nie mogą stanowić punktu odniesienia.

W Nowym Porozumieniu nowością jest system, według jakiego obliczane jest podstawowe honorarium – prosty i corocznie waloryzowany. Podstawą dla niego jest wysokość minimalnego wynagrodzenia na dany rok przemnożona przez przybliżony czas pracy, potrzebny do wykonania konkretnego dzieła lub dzieł. Jest to rozwiązanie bliskie specyfice pracy artystek i artystów sztuki współczesnej, a przede wszystkim – automatycznie waloryzowane, ponieważ corocznie kwota minimalnego wynagrodzenia jest ustalana rozporządzeniem Rady Ministrów.

W ten sposób każda instytucja może samodzielnie obliczyć kwotę minimalnego honorarium dla osób biorących udział w wystawach indywidualnych i zbiorowych – dla ułatwienia OFSW będzie publikować na stronie www.ofsw.pl obowiązujące na dany rok stawki.

Nowe Porozumienie zostało przygotowane przez grupę roboczą w składzie: Antoni Burzyński, Katarzyna Górna, Mikołaj Iwański, Kasper Lecnim, Irmina Rusicka, Aleksy Wójtowicz.

Trafostacja Sztuki w Szczecinie i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie wprowadzają Nowe Porozumienie w swojej działalności od dnia podpisania. BWA Wrocław i Zachęta rozpoczną jego stosowanie od początku 2026 roku.

Nowe Porozumienie wprowadza uproszczone kategorie udziału w wystawie

• Wystawy zbiorowe
  • prezentacja już istniejącego dzieła lub dzieł:
    nie mniej niż ½ miesiąca = ½ pensji minimalnej
  • nowe dzieło wykonane na potrzeby wystawy:
    nie mniej niż 2 miesiące pracy twórczej = 2 pensje minimalne
• Wystawy indywidualne „małe”, typu project room
  • zawierające nowe dzieło lub dzieła:
    nie mniej niż 4 miesiące = 4 pensje minimalne
  • złożone z już istniejących dzieł lub dzieła
    nie mniej niż 3 miesiące = 3 pensje minimalne
• Wystawy indywidualne „duże”
  • nowe dzieła lub/i retrospektywa zawierająca nowe i/lub istniejące dzieła:
    6 miesięcy = 6 pensji minimalnych

Nowe Porozumienie jest również początkiem dalszej wspólnej pracy nad systemem i dostosowaniem go do możliwości innych instytucji i charakterystyki pracy innych współtworzących wystawy osób. Kluczowe znaczenie dla tej sprawy będzie miało wsparcie władz samorządowych oraz MKiDN-u.

O Obywatelskim Forum Sztuki Współczesnej

OFSW jest stowarzyszeniem, które zostało założone w listopadzie 2009 roku i zrzesza osoby, które prowadzą działalność zawodową w polu sztuki, kształcą się w tym zakresie lub aktywnie wspierają środowisko sztuki współczesnej. Od 2011 roku jego działania skupiają się przede wszystkim na systemowych problemach osób artystycznych: ich sytuacji ekonomicznej i bytowej oraz relacjach z instytucjami i polem władzy.

Z inicjatywy OFSW w maju 2012 roku został zorganizowany bezprecedensowy Dzień bez sztuki – Strajk Artystyczny, a dwa lata później wydano Czarną księgę polskich artystów (2015, wyd. Krytyka Polityczna), uwidaczniając realną skalę zaniedbań sektora sztuki współczesnej w Polsce. Działalność OFSW to również praca nad prawnym rozpoznaniem statusu zawodowego osób artystycznych oraz objęcie ich ubezpieczeniem zdrowotnym i emerytalnym, rekomendacje dotyczące wynagrodzeń i walka o poprawę warunków ich pracy, co doprowadziło do rozpoczęcia prac nad ustawą o zabezpieczeniach socjalnych tej grupy.

W 2014 roku z inicjatywy OFSW podpisano Porozumienie w/s minimalnych wynagrodzeń dla artystek i artystów z kilkoma wiodącymi instytucjami sztuki w Polsce. Podpisane w maju 2025 roku Nowe Porozumienie w/s minimalnych honorariów dla osób artystycznych jest kontynuacją starań o godne honoraria w sektorze sztuki współczesnej.

Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej
www.ofsw.pl
forumsztukiwspolczesnej@gmail.com