Początek wydarzenia: 18:00
- Oprowadzanie Natalii Romik i Stanisława Rukszy po wystawie „Kryjówki. Architektura przetrwania.
Wykłady i dyskusja:
- Natalia Romik
„Kryjówki. Architektura przetrwania”
Autorka wystawy opowie o czteroletnich badaniach kryjówek, w których podczas Zagłady ukrywali się Żydzi. Każda z badanych przestrzeni ma inną specyfikę przestrzenną (jaskinia Ozerna w Ukrainie, kanalizacja miejska we Lwowie, wnętrze drzewa Józef na Podkarpaciu, czy grób na cmentarzu żydowskim). Do zbadania każdej z nich użyto odmiennej techniki badań naukowych zaczerpniętych z dziedzin takich jak chociażby archeologia, geodezja czy dendrologia. Wykład przeniesie nas w przestrzenie, będące na granicy zapomnienia i erozji, zaś badania artystyczne i prezentowana wystawa w Trafostacji Sztuki w Szczecinie, pozwoliły przywrócić o nich pamięć.
- Natalia Judzińska
Współczesna architektura przetrwania. Szałasy uchodźcze w Puszczy Białowieskiej.
Podczas wystąpienia zaprezentowana i omówiona zostanie dokumentacja fotograficzna leśnych przestrzeni przetrwania z granicy polsko-białoruskiej. Kryjówki te zostały wybudowane w tym i zeszłym roku przez osoby poszukujące azylu w Unii Europejskiej, przechodzące przez szlak granic wschodnich. Szałasy w Puszczy Białowieskiej nie są jednak reprezentatywnymi formami ukrycia – znacznie częściej spotykane są bryły otwarte. Oba typy przestrzeni są ulotne, nietrwałe, jednocześnie wypowiadają, podkreślają i materializują sprawczość swoich ludzkich budowniczych.
Natalia Judzińska – doktorka kulturoznawstwa, pracuje w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Współinicjatorka (z Niną Boichenko) grupy Badaczki i Badacze na Granicy, zajmującej się dokumentacją i naukowym opracowaniem trwającego kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej. W swojej pracy naukowej zajmuje się międzywojennym antysemityzmem na uczelniach wyższych i Zagładą oraz materialnym wymiarem kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej.
- dr hab. Magdalena Waligórska (Humboldt-Universität Berlin)
Żydowskie kryjówki, schowki, i skarby. O topografii ukrywania (się) i znajdowania.
Bazując na badaniach terenowych w byłych sztetlach w Polsce, Białorusi i Ukrainie, historyczka Magdalena Waligórska, opowie o jednym z najbardziej dominujących poholokaustowych mitów o Żydach – toposie ukrytego żydowskiego złota. Tajemne schowki, zakopane w ziemi skarby, lub kosztowności wzięte ze sobą do grobu przez ofiary Holokaustu rozpalają wyobraźnię domorosłych „poszukiwaczy skarbów” od dekad. Lecz jak wiedza o tym co zostało ukryte, gdzie i w jaki sposób to odnaleźć została wiedzą powszechną w byłych sztetlach? I co ta, do dziś istniejąca, obsesja na temat żydowskich schowków i skarbów mówi nam o holocaustowym doświadczeniu ukrywania (się) i demaskacji kryjówek?
Zdjęcia w galerii:
- Magdalena Waligórska z zespołem podczas badań terenowych w Halszanach, Białoruś, 2017, fot. Soliman Lawrence.
- Wejście do kanalizacji miejskiej we Lwowie, fot. Taras Nazaruk
- Szałas-kryjówka, granica Polsko- Białoruska, fot. Natalia Romik
- Szałas uchodźczy w Puszczy Białowieskiej, fot. Natalia Judzińska
