Sorry, this entry is only available in Polski.
Wdowa jest działaniem artystycznym opartym na osobistym przeżyciu. W 2014 roku umarł mąż Aleksandry Ska. Doświadczenie straty łączyło się ze zmianą stanu cywilnego i statusu społecznego. Wdowieństwo jest nie tylko życiowym kryzysem, ale przede wszystkim socjo-ekonomiczną kondycją. W odpowiedzi na tę sytuację artystka rozpoczęła proces przepracowywania osobistych przeżyć oraz kulturowych wyobrażeń, społecznych i prawnych reguł, dotyczących stanu wdowieństwa.
Jednym z efektów tego procesu jest projekt Wdowa. Poświęcony stracie, nie służy jednak jej rozpamiętywaniu czy upamiętnianiu. Przeciwnie traktuje ją jako początek przemiany. Transformacja wymuszona bolesnym wydarzeniem ma skomplikowany przebieg, obejmujący żegnanie się ze zmarłym, godzenie się ze stratą, przebudowę życia w nowym stanie, konfrontację ze społeczno-ekonomiczną kondycją.
Sam projekt ma również charakter procesu. Do udziału w nim artystka zaprosiła zespół osób. Wdowieństwo jest stanem społecznym, więc praca z nim wymaga zbiorowego działania. Zasadniczym elementem procesu jest wystawa, ale nie stanowi ona bynajmniej jego zakończenia. Życie ze stratą i w stracie nie ma bowiem zamknięcia (innego niż utrata pamięci bądź śmierć osoby czy osób tą stratą dotkniętych).
Wdowa prezentuje to, co zrodziło się w trakcie procesu — efekty poszukiwania form i środków przemiany.
Zrealizowany przez Aleksandrę Ska z Maciejem Sierpniem film Wdowa ukazuje częściowo zamaskowaną postać, która przemierza różne środowiska, by dotrzeć do fazy monstrualnego przeistoczenia. Filmowe błąkanie staje się formą przemiany figury wdowy. Finałowa scena przeistoczenia została przygotowana przez argentinoksa sintetico. A muzykę do całego obrazu skomponował ehh hahah.
Formami przemiany są również rysunki wykonane przez Aleksandrę Ska prochami zatytułowane Odćmienia. Obrazują one odwrócenie kryzysu, będącego pogrążaniem się w ciemności. Jednocześnie najwyraźniej prezentuje się w nich gra zasłaniania i odsłaniania — stanowiąca jeden z głównych wątków projektu.
Elementem tej gry jest również wyhaftowana przez Miszelę Boruczkowską chusta Zmierzch, która funkcjonuje jako maska transformacyjna — obiekt kluczowy dla rytuału przemiany.
Rytuał jest performatywnym wydarzeniem otwierającym prezentację projektu Wdowa w TRAFO Trafostacji Sztuki w Szczecinie. Częścią ceremonii jest wykonanie przez chór pod kierownictwem Joanny Sykulskiej utworu mi-me-o-mia, skomponowanego przez Julię Górną. Żałobny lament przekształca się tu w hymn transformacji.
Elementem rytuału jest również wykonanie przez Małgorzatę Zając tatuażu Sygnatura. Opracowana przez nią forma jest znakiem przemiany, powstałym przez przekształcenie ezoterycznej i mistycznej figury kwiatu życia. Tatuowanie dokonuje się na stole wiwisekcyjnym Kaftalk — obiekcie zaprojektowanym przez Aleksandrę Ska jako antypostument.
Kostiumy dla wszystkich osób, uczestniczących w ceremonii–performansie, przygotował Wiktor Krajcer.
Tatuowanie ma podwójne znaczenie: przypieczętowanie zmiany stanu osobistego jak i wezwanie do zmiany kondycji społecznej osób owdowiałych. Stanowi to niejako sygnowanie nowej umowy społecznej, zrywającej z patriarchalnymi nierównościami i niesprawiedliwością.
Kluczowa dla „nowej umowy” jest propozycja przepisów, regulujących prawo osób do zabezpieczenia na wypadek wdowieństwa autorstwa Marcina J. Stępnia.
Dla przepisów Piotr Wardziukiewcz zaprojektował krój czcionki, będący transformacją klasycznego Trajana. Propozycja przepisów nie ma pozostawać martwą literą prawa. Nowy krój czcionki ustanawia „żywe” litery; tatuaż jest sygnaturą na żyjącym ciele. To pierwsze kroki, symbolicznie inicjujące wprowadzanie prawa w życie.
Wdowieństwo nie musi oznaczać zamknięcia w cieniu śmierci. Strata może otwierać przemianę życia jednostkowego i społecznego.
Jarosław Lubiak
OSOBY UCZESTNICZĄCE W PROJEKCIE:
ARGENTINOX SINTETICO — twórca animacji
Właściwie Mazzarulli Argentino. Jest odkrywcą elektrycznej sztuki cyfrowej, aktywnym od wczesnych lat 90. Tworzy muzykę elektroniczną i różne gatunki sztuki wizualnej. W swojej sztuce łączy intensywne pejzaże dźwiękowe z wciągającymi wizualizacjami. Odkrywane przez niego połączenia sztuki cyfrowej i dźwięku, tworzą efektowne wizualnie doświadczenia na motywach surrealistycznych i dystopijnych.
MISZELA BORUCZKOWSKA — hafciarka
Pasjonatka haftu wszelkiego rodzaju. Aby zgłębić tajniki tej sztuki, ukończyła kursy pod okiem profesjonalistek. Swoją przygodę z haftem zaczęła od tworzenia ozdób z różnych materiałów, których łączenie przybierało intrygujące motywy. Poważnie rozważa przekształcenie swojej pasji w pomoc osobom, znajdującym się w różnych kryzysach poprzez arteterapię.
JULIA GÓRNA — kompozytorka
Studiuje kompozycję w klasie Marka Czerniewicza na Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. A w latach 2021-2024 odbyła studia w klasie kompozycji Pawła Mykietyna na AM w Gdańsku. Ukończyła szkołę muzyczną II stopnia im. Fryderyka Chopina w Gdańsku w klasie oboju. Do jej zainteresowań́ muzycznych należą muzyka elektroniczna, elektroakustyczna, jazzowa, filmowa oraz field recording. Brała udział w kursach kompozycji muzyki filmowej pod kierunkiem Jana Kaczmarka oraz była uczestniczką lekcji mistrzowskich u Talii Amar. Podejmowała również współpracę z młodymi twórcami i twórczyniami Państwowej Wyższe Szkoła Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi.
EHH HAHAH — twórca muzyki
Polski producent eksperymentalnej muzyki elektronicznej. Reprezentuje nurt “młodej polskiej elektroniki” i jest często wymieniany obok takich artystów jak Paszka czy Julek Płoski. Jego muzyka, choć eksperymentalna, jest przystępna i dopracowana, a jego utwory pojawiły się w takich wydawnictwach jak glamour.label czy & Options. Jest również twórcą audycji z generatywną muzyką w Radio Kapitał. W swojej twórczości czerpie z różnych gatunków, takich jak ambient, pop czy glitch, co słychać w takich albumach jak netia genialna rozmowa z klientem (2017), fissure (2018) i house ze skrzypcami w tle (2020). Zainspirowany artystami jak Autechre, Steve Reich czy Mark Fell, początkowo tworzył bardziej poważne brzmienia, lecz z czasem skupił się na bardziej przystępnych dźwiękach. Grał dziesiątki koncertów, wykorzystując generatywne techniki, m.in. w PLATO Ostrava, paryskim Petit Bain i wielu miejscach w Krakowie.
WIKTOR KRAJCER — kostiumolog
Kostiumograf, stylista, artysta interdyscyplinarny i krawiec. W 2023 roku ukończył projektowanie ubioru na Uniwersytecie Artystycznym im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu. W swojej pracy skupia się na tworzeniu kostiumów z materiałów z odzysku, nadając im drugie życie i dbając o zrównoważony rozwój mody. Odpowiadał za nakrycia głowy dla Izabelli Gustowskiej do projektu Hybrydy, prezentowanego na Festiwalu Fama w Świnoujściu oraz na Festiwalu Malta w Poznaniu w 2024 roku. W 2023 projektował strój dyplomowy Julii Bentkowskiej do spektaklu Saves Our Souls, kostiumy dla zespołu Błażeja Króla na trasę koncertową Błażej w każdym polskim domu oraz kostiumy do spektaklu Pentezylea grupy Gruba i Głupia, w reżyserii Dominiki Knapik i Patrycji Kowańskiej, zrealizowanego w poznańskiej Scenie Roboczej. W 2022 roku Współpracował przy projekcie Pieśni Żałobne z udziałem Moniki Błaszczak, realizując kostiumy dla jej performansu. Jest członkiem chóru Pogłosy, gdzie pełni również rolę stylisty, dbając o spójny wizerunek artystyczny zespołu.
JAROSŁAW LUBIAK — kurator
Niezależny kurator oraz badacz sztuki współczesnej i muzealnictwa, doktor nauk humanistycznych. Wykłada historię i teorię sztuki w Akademii Sztuki w Szczecinie. W latach 2022-2024 kierował przygotowaniem i uruchomieniem kierunku studiów kuratorstwo i realizacja wystaw w Akademii Sztuki w Szczecinie. W latach 2014-2019 był zastępcą dyrektora do spraw merytorycznych w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie. Wcześniej przez wiele lat pracował w Muzeum Sztuki w Łodzi. Jako kurator i teoretyk sztuki zajmuje się przekształceniami sztuki współczesnej i historią sztuki nowoczesnej w odniesieniu do przemian politycznych, społecznych i ekonomicznych w szczególności do transformacji sfery publicznej i planetarnego kryzysu środowiskowego. Był kuratorem kilkudziesięciu wystaw — w tym ostatnio: Xawery Wolski: Sploty, Centralne Muzeum Włókiennictwa, Łódź, 2023-2024; Angelika Markul: Formuła czasu, Openheim, Wrocław, 2021. W 2019 roku był kuratorem programu Plastyczność planety składającego się m.in. się z dwóch równoległych wystaw: Bezludzka Ziemia i Forensic Architecture: Centrum Natury Współczesnej w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie. W 2015 był kuratorem wystawy Stan życia. Polska sztuka współczesna w kontekście globalnym w National Art Museum of China w Pekinie. Wśród książek, które redagował, znajdują się: Pandemia. Nauka. Sztuka. Geopolityka, współredakcja z Mikołajem Iwańskim, Szczecin – Poznań 2018; The State of Life. Polish Contemporary Art within the Global Context, Beijing 2015; Muzeum jako świetlany przedmiot pożądania, Łódź 2010.
MACIEJ SIERPIEŃ — operator wideo
Fotograf, operator kamery, montażysta i VJ, łączący różnorodne umiejętności i pasje. W latach 2007-2015 działał w qpoznan.tv – niezależnej grupie kulturalnej, która dokumentowała ważne wydarzenia kulturalne Poznania, mające wpływ na miejską i społeczną tkankę miasta. Współpracował z wieloma instytucjami kultury takimi jak Teatr Ósmego Dnia, Teatr Biuro Podróży, Teatr Porywaczy Ciał, Teatr Usta Usta, Teatr Nowy, Teatr Polski, Polski Teatr Tańca, Polska Platforma Tańca, Stary Browar Nowy Taniec oraz Happyproject. Był również zaangażowany w cykliczne imprezy muzyczne, m.in. PrivetRoom oraz współpracował z klubami muzycznymi Meskalina, Dragon Social Club i Pies Andaluzyjski, a także festiwalami Malta, Off Premiery, Tzadik Poznań Festival i Ukraińska Wiosna. Jest autorem teledysków dla zespołów Psychodrama, Formalina i Bloki. Jest również architektem, absolwentem Wydziału Architektury Politechniki Poznańskiej. Doświadczenie zawodowe zdobywał przy różnych projektach architektonicznych, w tym przy rozbudowie i modernizacji obiektów użyteczności publicznej oraz realizacji indywidualnych projektów budowlanych. Specjalizuje się w wykorzystaniu nowoczesnych technologii BIM oraz w budownictwie energooszczędnym i pasywnym. Obecnie pracuje w Matta.pl Pracownia Projektowa i prowadzi KIBERA STUDIO, w którym koncentruje się na architekturze zeroemisyjnej, energooszczędnej i pasywnej. Jego celem jest rozwijanie dostępnych i przystępnych rozwiązań budowlanych, które wychodzą poza elitarne ramy i są dostępne dla szerokiego kręgu odbiorców.
ALEKSANDRA SKA — artystka
Doktor habilitowana sztuk plastycznych, prowadzi Pracownię Afektywnych Praktyk Artystycznych w Akademii Sztuki w Szczecinie. W twórczości podważa utrwalone społeczne i kulturowe wzorce związane z płciową tożsamością, afektywną ekspresją, relacjami międzyludzkimi i rolami życiowymi. Traktuje instalacje, filmy wideo i obiekty nie tylko jako formę wyrazu artystycznego, ale również jako narzędzia protestu. Jej celem jest przekształcanie społecznych i kulturowych wzorców myślenia i działania poprzez sztukę. Uczestniczyła w wielu wystawach zbiorowych — m.in. w: Powiadacze. Dialog między sztuką współczesną a średniowieczną, Muzeum Narodowe, Poznań, 2024; Manifesta 14: Prishtina 2022, Kosovo; Bezludzka Ziemia, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa 2019; Poza zasadą przyjemności. Afektywne operacje, Narodowa Galeria Sztuki Zachęta, Warszawa, 2017; Forming in the Pupil of an Eye, Kochi-Muziris Biennale, Indie, 2016; Stan życia. Polska sztuka współczesna w kontekście globalnym, National Art Museum of China, Pekin, Chiny, 2015; Kanibalizm. O zawłaszczeniach w sztuce, Narodowa Galeria Sztuki Zachęta, Warszawa, 2015; Korespondencje. Sztuka Nowoczesna i Uniwersalizm, Muzeum Sztuki, Łódź, 2013; Ciepło/Zimno – Letnia miłość, Narodowa Galeria Sztuki Zachęta, Warszawa, 2006; Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku. Szkic 3: poza zasadą rzeczywistości, Muzeum Sztuki, Łódź, 2008. Jej ważniejsze indywidualne wystawy to: Pandemia, Galeria Piekary, Poznań 2015; Kitchen Dynamite, Office d’art contemporain, Bruksela, Belgia, 2010; Object in Mirror Are Closer than They Appear, Galeria Piekary, 2009.
MARCIN JAN STĘPIEŃ — autor projektów przepisów prawa
Doktor nauk prawnych, adiunkt na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego, prawnik w zespole IP&TMT kancelarii prawniczej Domański Zakrzewski Palinka w Warszawie. Jest absolwentem prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz historii sztuki w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończył również podyplomowe studia z zakresu zarządzania na rynku dzieł sztuki organizowane na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego. W 2019 r otrzymał I nagrodę w konkursie organizowanym przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej na najlepszą pracę naukową z zakresu prawa własności intelektualnej za swoją rozprawę doktorską. Dwukrotny zdobywca tytułu Rising Star w 2023 i 2022 roku w Rankingu IP STARS organizowanym przez Managing Intellectual Property, najbardziej prestiżowe na świecie zestawienie specjalistów oraz kancelarii prawniczych z zakresu prawa własności intelektualnej. Finalista konkursu Rising Stars Prawnicy – liderzy jutra 2020, organizowanego przez Wolters Kluwer Polska w 2020 roku. Specjalizuje się prawie cywilnym oraz prawnej ochronie dóbr niematerialnych. Zakres jego zainteresowań badawczych obejmuje prawnoautorską ochronę dzieł sztuki, sytuację prawną twórcy oraz nowe technologie, ze szczególnym uwzględnieniem technologii sztucznej inteligencji i metawersum. Jest autorem publikacji naukowych i praktycznych z zakresu prawa własności intelektualnej i nowych technologii w prawie polskim oraz prawie Unii Europejskiej.
JOANNA SYKULSKA — dyrygentka
Muzyczka, dyrygentka, animatorka, kompozytorka. Od 2016 jest dyrygentką Chóru Pogłosy. Jego oryginalne brzmienie, otwartość na nowe gatunki muzyczne, a także zamiłowanie do eksperymentów zaowocowały nawiązaniem współpracy z takimi twórcami, instytucjami i zespołami jak kakofoNIKT, Kameralna Orkiestra Smyczkowa, Teatr Polski w Poznaniu, Czesław Mozil, Katarzyna Groniec, Swiernalis. W 2019 roku Chór Pogłosy zdobył pierwszą nagrodę na Festiwalu Folkowym Polskiego Radia “Nowa tradycja”. A w 2020 roku wydał razem z zespołem KakofoNIKT płytę Wyraj, zawierającą materiał prezentowany na Festiwalu. Kolejnym efektem tej współpracy była płyta wydana w 2022 płyta Lamentacje. W sierpniu 2022 roku miała miejsce premiera spektaklu Pieśni żałobne w wykonaniu Chóru Pogłosy. Współpracuje także ze środowiskiem teatralnym sprawując opiekę wokalną i kierownictwo muzyczne nad spektaklami takimi jak: 28 dni, 4:48 Psychosis i Pieśni czarownic, Raut, Ulisses w Teatrze Polskim w Poznaniu oraz Ostatni spektakl w Teatrze Ósmego dnia, czy CELLineczka w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie. Współpracuje również z grupą teatralną Jest Jak Jest, która działa w ramach projektu Teatr Powszechny w Centrum Kultury Zamek, odpowiadając za muzykę oraz przygotowanie wokalne.
PIOTR NIKODEM WARDZIUKIEWICZ — grafik
Projektant graficzny, rewitalizator myśli typograficznych na terenie Szczecina. Asystent w Pracowni Typografii i Liternictwa na Wydziale Wzornictwa Akademii Sztuki w Szczecinie. W 2022 ukończył studia na Wydziale Wzornictwa Akademii Sztuki w Szczecinie. Przygotowana pod kierunkiem dra Ondreja Smerdy, prof. Waldemara Wojciechowskiego i dry Agnieszki Polkowskiej praca magisterska Stettinum Continuum – Antiqum, Modernum & Futurum otrzymała Nagrodę Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego za najlepszy dyplom magisterski w dyscyplinie sztuk plastycznych i konserwacji dzieł sztuki. Stworzył wiele systemów identyfikacji wizualnej m.in. dla Programu Mentoringowego STGU (2021), Muzeum im. Andrzeja Kaubego w Wolinie (2020), Willi Lentza w Szczecinie (od 2019), czy Stowarzyszenia Sztuka Nowa w Warszawie (2018). Jego zaangażowanie w projekty lokalne znajduje odzwierciedlenie w projektach graficznych inicjatyw takich jak: Kolekcja Doeringów (Willa Lentza, 2024), MACIERZ. Szczecińskie muzea i sztuka dla nowego pomorzanina. 1910–1945 (Muzeum Narodowe w Szczecinie, 2023), Dziedzictwo Architektoniczne Szczecina | Wille Łękna (Willa Lentza, 2023), Szczecińskie Requiem Krzysztofa Pendereckiego I In memoriam (Willa Lentza, 2022), Murale Szczecina (TRAFO, 2021), Co sobie kto na swój temat wymyśli (TRAFO, 2021). Jest twórcą nowego opracowania insygniów Miasta Szczecin (2022) i inicjatorem projektu Forum Stettinum (2020). Jest autorem krojów pism takich jak: Friedrich250 (Muzeum Narodowe w Szczecinie, 2024), Stettinum Augustum (Willa Lentza, 2020-2024), Stettinum Continuum Font Family 1.0 (2022), Stettinum Nicodemus Pro Font Family 1.0 & 2.0 & 3.0 (myFonts, 2019-2023), Sydonia Atramentiqua (myFonts, 2018). Brał udział wielu wystawach zbiorowych — m.in. w: Figura odwrócona. Śladami Caspara Davida Friedricha, Muzeum Narodowe w Szczecinie, 2024-2025; Young Polish Designers, Vienna Design Week, Wiedeń, Austria, 2021; Szczecińskie awangardy, Muzeum Narodowe w Szczecinie, 2017-2018; Salone del Mobile, Mediolan, Włochy, 2017.
MAŁGORZATA ZAJĄC — tatuażystka
W swoich pracach przygląda się społecznościowym rzeczywistościom, które są nam narzucone przez innych jak na przykład granice czy religia. Środki wyrazu, po które sięga, wynikają z tematyki prac, przy czym koncept stawia ponad wizualną komunikację. Posiada wykształcenie z psychologii, architektury i sztuki współczesnej. Studiowała w Polsce, Anglii i w Niemczech (Bauhaus). Obecnie mieszka i pracuje w Bristolu w Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczęła nową przygodę z rysunkiem. Uczy się tatuować pod okiem ekspertów. Przenoszenie prac z papieru na ludzkie ciała jest dla niej ekstremalnie ekscytujące.
